πηγή: lifo.gr

του Δημήτρη Κυριαζή

Οι αριθμοί, όπως τους καταγράφει ο ΟΗΕ, για τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, ο αριθμός των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από πολέμους έχει φτάσει περίπου τα 60 εκατ.

Πόλεμοι, βίαιες συγκρούσεις και διωγμοί το 2014 έχουν αναγκάσει σε εγκατάλειψη των σπιτιών τους περισσότερους ανθρώπους από οποιαδήποτε άλλη χρονιά για την οποία υπάρχουν στοιχεία. Ως το τέλος του 2014, 59,5 εκατ. άνθρωποι προέβησαν αναγκαστικά σε μια τέτοια ενέργεια. Ο ίδιος αριθμός το 2013 ήταν 51,2 εκατ. και 37,5 εκατ. δέκα χρόνια νωρίτερα. Πρόκειται, επίσης, για τη μεγαλύτερη αύξηση μέσα σε ένα έτος.  

Παγκοσμίως, 1 στους 122 ανθρώπους είναι τώρα είτε πρόσφυγας είτε διωγμένος από το σπίτι του είτε βρίσκεται στη διαδικασία αναζήτησης ασύλου. Αν αυτός ο αριθμός αντιπροσώπευε μια χώρα μόνο, θα ήταν η 24η μεγαλύτερη διεθνώς.  

Μία από τις σημαντικότερες αιτίες είναι ο εμφύλιος στη Συρία, που μαίνεται από το 2011. Το 2014 περίπου 42.500 άτομα είτε εγκατέλειπαν τη χώρα είτε ζητούσαν άσυλο είτε εκδιώκονταν από τις εστίες τους καθημερινά. Ο αριθμός αυτός τετραπλασιάστηκε μέσα σε τέσσερα χρόνια.  

Από τη Συρία ήταν οι περισσότεροι πρόσφυγες το 2014, με 3,88 εκατ. Σύρους να εγκαταλείπουν τη χώρα. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται το Αφγανιστάν με 2,59 εκατ. και η Σομαλία με 1,1 εκατ.  

Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Συρίας έχει εγκαταλείψει το σπίτι του από την αρχή του εμφύλιου πολέμου.  

Οι Σύροι που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα είναι 4 εκατ. τα τέσσερα χρόνια του εμφυλίου, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από οποιαδήποτε άλλη σύγκρουση των τελευταίων δεκαετιών. Σύμφωνα με τη Statista, ο πόλεμος του Κοσόβου το 1999 παρήγαγε 863.000. Το 1999-2000 είχαμε 325.000 πρόσφυγες από την Τσετσενία, 500.000 από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν το 1992, 2,6 εκατ. από το Αφγανιστάν από το 1979 έως και το 2015, 1,4 εκατ. από το Ιράκ το 1991, 640.000 από τη Λιβερία το 1991 και 2,3 εκατ. από τη Ρουάντα το 1994.

Εκτός όμως από τη Συρία, τα τελευταία πέντε χρόνια ξέσπασαν ή «αναζωπυρώθηκαν» τουλάχιστον 15 συγκρούσεις. Οκτώ στην Αφρική (Ακτή Ελεφαντοστού, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Λιβύη, Μάλι, Βορειοανατολική Νιγηρία, Κονγκό, Νότιο Σουδάν, Μπουρουντί), τρεις στη Μέση Ανατολή (Συρία, Ιράκ, Υεμένη), μία στην Ευρώπη (Ουκρανία) και τρεις στην Ασία (Κιργιστάν, Μιανμάρ, Πακιστάν). Η διεθνής κοινότητα φαίνεται ανίκανη να αντιμετωπίσει τις περισσότερες από αυτές.  

Ο αριθμός των προσφύγων στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική αυξήθηκε κατά 19%: 3,88 εκατ. Σύροι εγκατέλειψαν τη χώρα και 7,6 εκατ. τα σπίτια τους, 2,6 εκατ. Ιρακινοί μετακινήθηκαν χωρίς τη θέλησή τους και άλλοι 309.000 Λίβυοι.  

Η υποσαχάρια Αφρική ήρθε δεύτερη, με μικρή διαφορά. Οι πρόσφυγες αυξήθηκαν κατά 17%: 3,7 εκατ. πρόσφυγες συνολικά και 11,4 εκατ. άνθρωποι που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Σε αυτά τα νούμερα δεν έχει προστεθεί η Νιγηρία.  

Στην Ασία οι ίδιοι αριθμοί αυξήθηκαν κατά 31% και έφτασαν τα 9 εκατομμύρια.  

Στη Λατινική και Κεντρική Αμερική είχαμε επίσης αύξηση, κατά 12%. Αν και ο αριθμός των προσφύγων από την Κολομβία μειώθηκε και έφθασε τους 360.300 ανθρώπους, άλλα 6 εκατ. έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους μέσα στην Κολομβία. Ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου στις ΗΠΑ από αυτές τις χώρες αυξήθηκε κατά 44%.  

Μέσα στο 2014 μόλις 126.800 πρόσφυγες κατάφεραν να γυρίσουν στις πατρίδες τους, ο μικρότερος αριθμός τα τελευταία 31 χρόνια. Οι μισοί από αυτούς επέστρεψαν στο Κονγκό, το Μάλι και το Αφγανιστάν.  

Η ρευστή κατάσταση εδώ και δεκαετίες σε Αφγανιστάν και Σομαλία έχει περιθωριοποιήσει εκατομμύρια ανθρώπους, οδηγώντας τους στον δρόμο, μακριά από τα σπίτια τους.

Σύμφωνα με έκθεση του Global Trends, μέσα στο 2014 19,5 εκατ. άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες (16,7 εκατ. το 2013), 38,2 εκατ. εγκατέλειψαν τα σπίτια τους μέσα στις χώρες τους (33,3 εκατ. το 2013) και 1,8 εκατ. άνθρωποι έκαναν αίτηση για άσυλο (1,2 εκατ. το 2013).  

Πάνω από τους μισούς πρόσφυγες είναι παιδιά. Σύμφωνα με έκθεση του Middle East Eye, το 51% των προσφύγων είναι κάτω των 18 ετών (το αντίστοιχο νούμερο το 2009 ήταν 41%) και 39% κάτω από την ηλικία των 11.  

Το 86% των προσφύγων ζει σε χώρες που θεωρούνται οικονομικά μη ανεπτυγμένες.  

Η Τουρκία το 2014 έγινε η χώρα με τους περισσότερους πρόσφυγες. Σύμφωνα με το Mercy Corps, η γείτονα χώρα φιλοξενεί αυτήν τη στιγμή περίπου 2 εκατ. Σύρους. Στον Λίβανο ζουν άλλοι 1,17 εκατ., δηλαδή ένας στους πέντε κατοίκους αυτής της χώρας είναι πρόσφυγας από τη Συρία – είναι η χώρα με τους περισσότερους πρόσφυγες ανά κάτοικο. Στο Ιράκ υπάρχουν άλλοι 249.726, στην Ιορδανία 629.245 και στην Αίγυπτο 132.375.  

Ο Λίβανος, λοιπόν, είναι η χώρα με τους περισσότερους πρόσφυγες ανά κάτοικο (232 πρόσφυγες σε 1.000 κατοίκους), σύμφωνα με το Statista. Ακολουθεί η Ιορδανία με 87/1.000, το Ναουρού με 39/1.000, το Τσαντ με 34/1.000, το Τζιμπουτί με 23/1.000, το Νότιο Σουδάν με 21/1.000, η Τουρκία επίσης με 21/1.000, η Μαυριτανία με 19/1.000, η Σουηδία με 15/1.000 και η Μάλτα με 14/1.000.  

Σε απόλυτους αριθμούς, η Τουρκία φιλοξενεί τους περισσότερους πρόσφυγες, περίπου 2 εκατ. Στη δεύτερη θέση έρχεται το Πακιστάν με 1,51 εκατ., ο Λίβανος με 1,15 εκατ., το Ιράν με 982.000, η Αιθιοπία με 659.500 και η Ιορδανία με 654.100.  

Οι ΗΠΑ, αν και έχουν αναμειχθεί ενεργά στον εμφύλιο της Συρίας, όπως και η Ρωσία, έχουν δώσει άσυλο σε μόλις 1.500 Σύρους. Η Ρωσία έδωσε προσωρινό άσυλο σε 1.000. Τα πιο πλούσια κράτη της περιοχής, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Ομάν και Ισραήλ, δεν έχουν δεχτεί κανέναν πρόσφυγα. Πρόσφατα η Ε.Ε. αποφάσισε να «μοιράσει» 120.000 πρόσφυγες που βρίσκονται σε Ελλάδα, Ιταλία και Ουγγαρία. Το 60% αυτών θα πάει σε Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία. Η Μεγάλη Βρετανία ανακοίνωσε ότι θα δεχτεί 20.000 πρόσφυγες από τη Συρία ως το 2020.

1,7 εκατ. άνθρωποι έκαναν αίτηση για άσυλο μέσα στο 2014, ο μεγαλύτερος αριθμός στα χρονικά. Η Ρωσία δέχτηκε τις περισσότερες αιτήσεις, μετά η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Τουρκία.

Στην Ευρώπη, η χώρα που δέχεται τις περισσότερες αιτήσεις για άσυλο, μετά τη Γερμανία, είναι η Σουηδία.  

Μέσα στο 2014 περίπου 219.000 πρόσφυγες προσπάθησαν να περάσουν τη Μεσόγειο και να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Μόνο στους πρώτους 8 μήνες του 2015 άλλοι 300.000 πρόσφυγες έκαναν το ίδιο ταξίδι. Πάνω από 2.500 σκοτώθηκαν.  

Μέσα στο 2015 σχεδόν 515.000 μετανάστες και πρόσφυγες έχουν διασχίσει τη Μεσόγειο. Από αυτούς, οι 383.000 ήρθαν στην Ελλάδα και οι 129.000 στην Ιταλία. Το 54% εξ αυτών είναι Σύροι και το 13% Αφγανοί. Περίπου 2.980 έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη.  

Τα νούμερα για τους μετανάστες είναι, βεβαίως, πολύ μεγαλύτερα. Το 2013, 232 εκατ. άνθρωποι ζούσαν εκτός των χωρών που γεννήθηκαν και 700 εκατ. άνθρωποι μετανάστευσαν μέσα στη χώρα τους. Οι μεγαλύτερες παγκόσμιες μεταναστευτικές ροές είναι από το Μεξικό στις ΗΠΑ, από την Ουκρανία στη Ρωσία και από τη Γερμανία στις ΗΠΑ. Το 36% των μεταναστών μετακινείται ανάμεσα σε χώρες του Νότου και το 35% από χώρες του Νότου σε χώρες του Βορρά. 72 εκατ. μετανάστες ζουν στην Ευρώπη, 71 εκατ. στην Ασία και 53 εκατ. στη Βόρεια Αμερική.  

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, σε σύνολο πληθυσμού 10.815.197 είχαμε 199.101 πολίτες χωρών της Ε.Ε. και 708.003 άτομα με υπηκοότητα τρίτων χωρών.